รู้จักธนาคารเวลา

การก้าวเข้าสู่สังคมสูงอายุ ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของฐานประชากร ส่งผลให้หลายๆประเทศรวมทั้งประเทศไทยมีความพยายามพัฒนารูปแบบการเตรียมความพร้อม โดยเฉพาะประเทศญี่ปุ่นซึ่งมีสัดส่วนของผู้สูงอายุมากที่สุดในโลก จึงนับได้ว่าเป็นประเทศแรกๆที่ตื่นตัวและนํารูปแบบแนวคิด “ธนาคารเวลา” (Time bank) มาปรับใช้ โดยประเทศไทยเองก็มองเห็นความสําคัญและนําธนาคารเวลาเข้ามาปรับใช้ให้เข้ากับบริบทของประเทศไทย โดยยังคงยึดหลักค่านิยม 5 ประการของ เอดการ์ คาห์น (Edgar Cahn) (ผู้ก่อตั้งธนาคารเวลา) ซึ่งการที่ธนาคารเวลาจะประสบความสําเร็จได้ต้องมีค่านิยมหลักที่สําคัญ ดังนี้

1. ทุกคนมีประสบการณ์ที่มีคุณค่า สามารถแบ่งปันให้ผู้อื่นได้
2. เปลี่ยนคํานิยามของคําว่างาน จากสิ่งที่ทําเพื่อแลกกับเงินเป็นเวลา
3. เปลี่ยนแนวคิดการช่วยเหลือจาก “มีอะไรให้ช่วยไหม” เป็น “คุณจะช่วยคนอื่นได้ไหม”
4. การสร้างเครือข่ายสังคมผ่านกระบวนการแลกเปลี่ยน ทําให้เกิดการทําความรู้จักผู้อื่นและนําไปสู่เครือข่ายทางสังคมที่เข้มแข็ง
5. การเคารพซึ่งกันและกัน และความเท่าเทียม เพื่อการอยู่ร่วมกันระหว่างสมาชิกอย่างมีความสุข

วัตถุประสงค์

1. เพื่อให้เกิดธนาคารกลางของจ.เชียงใหม่ ที่ทําหน้าที่ประสานเชื่อมโยง รวบรวมและพัฒนาระบบการบริหารจัดการของธนาคารเวลาสาขาให้เป็นมาตรฐาน สร้างความเชื่อมั่น เชื่อถือ ไว้วางใจแก่สมาชิก
2. เพื่อพัฒนาเครือข่ายธนาคารเวลาสาขาทั้ง 15 แห่งให้สามารถดําเนินการอย่างเป็นระบบเกิดประสิทธิผลตามที่ชุมชนต้องการ มีการดําเนินงานอย่างต่อเนื่อง ยั่งยืน
3. เพื่อให้ได้ข้อเสนอเชิงนโยบายในการพัฒนาให้เกิดธนาคารเวลากลางในระดับจังหวัดและระดับประเทศ

กรอบแนวคิดการดําเนินโครงการฯ

ระยะที่ 1 (พ.ศ.2562 – พ.ศ.2563)
ศึกษาความเป็นไปได้การดําเนินงานธนาคารเวลาในประเทศ 2 ชุมชน คือ ชุมชน ต.ชมภูอ.สารภีจ.เชียงใหม่และชุมชนเขาโกรกพม่า เทศบาลนครสวรรค์
ผลลัพธ์คือ ผู้สูงอายุผู้ป่วย ผู้พิการ สามารถเป็นผู้ให้และผู้รับบริการ ธนาคารเวลาส่งผลดีต่อคุณภาพชีวิตสมาชิก รวมถึงได้คู่มือและข้อเสนอแนะในเชิงนโยบาย

ระยะที่ 2 (พ.ศ.2563 – พ.ศ. 2564)

• นําคู่มือการดําเนินงานธนาคารเวลามาขยายผล 8 ชุมชนในจ.เชียงใหม่ และจ.เชียงราย
• ศึกษาแนวทางการจัดตั้งคลังอุปกรณ์สําหรับธนาคารเวลา
• ศึกษาระบบการประกันความปลอดภัยจากการปฏิบัติงาน

ผลลัพธ์คือ ได้หลักการดําเนินงานธนาคารเวลา S6 ประกอบด้วย

1. Setup มีคณะทํางาน
2. Support แสวงหาการมีส่วนร่วมจากคนในชุมชน
3. Stimulate ปลุกจิตอาสา กระตุ้นด้วยกิจกรรม
4. Service เปิดให้บริการแลกเปลี่ยนเวลา เสริมศักยภาพ
5. Score and Statistics บันทึกคะแนน จัดเก็บฐานข้อมูล
6. Share ถอดบทเรียน แบ่งปัน ขยายผล

ระยะที่ 3 (พ.ศ.2564 – พ.ศ. 2566)

• พัฒนารูปแบบองค์กรแม่ข่ายโดยจัดตั้งธนาคารเวลากลางจังหวัดเชียงใหม่
• พัฒนาธนาคารเวลาชุมชนสาขา 15 แห่ง
• ให้ได้ข้อเสนอเชิงนโยบายในการพัฒนาธนาคารกลาง

ผลลัพธ์คือ ยุทธศาสตร์แนวทางการดําเนินงาน

• ไตรภาคี
• สานเสริมพลังเครือข่ายชุมชนเพื่อพัฒนาและขับเคลื่อนสู่ชุมชนสุขภาวะ
• พัฒนาต้นแบบและขยายผลเพื่อรองรับสังคมสูงวัยให้สอดคล้องกับแผนของสสส. และสํานักสนับสนุนประชากรกลุ่มเฉพาะ สสส.
• มีเครื่องมือในการติดตามและประเมินผล
• เกิดการสื่อสารอย่างต่อเนื่อง